Медыцынская псіхалогія (праграмы-мінімум)

 

19.00.04 – медыцынская псіхалогія, мед.

Загад Вышэйшай атэстацыйнай камісіі Рэспублікі Беларусь ад 23 жніўня 2004 г. № 138

Мэта і задачы праграмы-мінімум

Cпецыяльныя медыка-псіхалагічныя веды неабходны для арганізацыі лячэбнага працэса, рашэння дыягнастычных, экспертных, псіхатэрапеўтычных, прафілактычных задач, для разумення механізмаў фарміравання ўнутранай карціны хваробы, імавернаснага прагнозу развіцця, ходу, кампенсацыі і дэкампенсацыі разнастайных формаў псіхічных і паводзінскіх, псіхасаматычных разладаў, абгрунтавання ролі псіхалагічнага фактару ў іх узнікненні.

Мэта вывучэння матэрыялаў праграмы-мінімум па спецыяльнасці 19.00.04 «Медыцынская псіхалогія» - фарміраванне ў суіскальніцкай вучонай ступені паглыбленных ведаў па асноўных і прыярытэтных раздзелах медыцынскай псіхалогіі, клінічнай псіхадыягностыкі і псіхатэрапіі.

Асноўнымі задачамі праграмы-мінімум з’яўляюцца:

• вывучэнне псіхалагічных аспектаў лячэбнага працэсу;
• фарміраванне навыкаў і ўменняў па выкарыстанню сучасных клініка-псіхалагічных і эксперыментальна-псіхалагічных метадаў даследвання ў клініках пры вырашэнні разнастайных задач;
• набыццё спецыяльных навыкаў па планаванню і арганізацыі псіхадыягнастычнага працэсу ў клініках, аналіза і інтэрпрэтацыі атрыманых вынікаў;
• удасканаленне досведу практычнага выкарыстання псіхадыягнастычнай інфармацыі пры правядзенні псіхатэрапіі і псіхакарэкцыі.

Патрабаванні да ўзроўня ведаў

У выніку вывучэння дысцыпліны суіскальнік вучонай ступені павінен:

• ведаць тэарэтычныя асновы медыцынскай псіхалогіі;
• ведаць прафесійна-этычныя нарматывы ў медыцынскай псіхалогіі;
• міжнародную класіфікацыю псіхічных і паводзінскіх разладаў 10-га перагляду;
• мець вопыт арганізацыі і правядзення псіхадыягнастычнага даследвання ў клініках;
• валодаць тэхнікай пабудовы інтэрпрэтацыйных схем пры аналізе вынікаў псіхадыягнастычнага даследвання ў клініках;
• мець вопыт правядзення псіхатэрапіі і псіхакарэкцыі;
• валодаць навыкамі планавання і правядзення навуковых даследванняў;
• ведаць асноўныя псіхапаталагічныя сімптомы і сіндромы;
• валодаць навыкамі клінічнай дыягностыкі псіхічных і паводзінскіх разладаў
• ведаць сучасную класіфікацыю псіхічных захворванняў і асноўныя іх клінічныя праявы.

Суіскальнік павінен паказаць на экзамене прафесійныя веды па асноўных раздзелах медыцынскай псіхалогіі і сумежных дысцыплін, валоданне сучаснымі псіхадыягнастычнымі тэхналогіямі і метадамі псіхатэрапіі.

Змест праграмы

Агульная медыцынская псіхалогія

1. Агульныя катэгорыі медыцынскай псіхалогіі.

Мэты, задачы і структура медыцынскай псіхалогіі. Тэарэтыка-метадалагічныя праблемы медыцынскай псіхалогі. Асноўныя паняцці, тэрміны, катэгорыі медыцынскай псіхалогіі.

2. Асноўныя канцэпцыі развіцця псіхічных і паводзінскіх разладаў у медыцынскай псіхалогіі.

Ключавые словы: асоба, кагнітыўная тыпалогія, паводзінскія стылі, канцэпцыі развіцця.

• Значэнне тыпалогіі асобы ў клініцы.
• Класіфікацыйныя схемы псіхалагічных тыпаў.        
• Паводзінскія стылі ў клініцы.
• Класіфікацыя асабовых падыходаў у медыцынскай псіхалогіі.
• Псіхадынамічныя, паводзінскія і сацыяльна-кагнітыўныя канцэпцыі развіцця псіхічных і паводзінскіх разладаў.

3. Сацыяльна-псіхалагічныя аспекты медыцынскай псіхалогіі. Псіхалогія лячэбнага працэсу.

Ключавыя словы: ралявыя функцыі, інтэракцыі, камплайенс, плацэба-эфект.

• Ралявыя функцыі саціяльна-псіхалагічных фактараў у
  развіцці разладаў.
• Эканамічная мадэль інтэракцыі.
• Сацыяльныя фактары функцыянавання асобы і псіхічныя разлады.
• Сацыялагічныя катэгорыі клінічнай псіхалогіі і мадэлі развіцця разладаў.
• Псіхалагічныя аспекты фармакатэрапіі.
• Спосабы дасягнення камплайенса.
• Плацэба-эфект: віды, плацэба-рэактыўнасць.

4. Копінг-паводзіны і механізмы псіхалагічнай абароны.

Ключавыя словы: стрэсуры, копінг-паводзіны, псіхалагічная абарона, адаптацыя.

• Класіфікацыя псіхасацыяльных стрэсараў.
• Функцыі стрэсараў у развіцці разладаў.
• Класіфікацыя і сутнасць копінг-стратэгій.
• Сутнасць механізмаў псіхалагічнай абароны.
• Тэорыі механізмаў псіхалагічнай абароны.
• Класіфікацыя механізмаў абароны.
• Сутнасць, тэорыі і крытэрыі псіхічнай адаптацыі.

5. Асновы адносінаў і камунікацыі ў клініцы.

Ключавыя словы: коммунікаціі, тэрапеўтычныя адносіны.

• Тэорыі адносінаў у медыцынскай псіхалогіі.
• Структура і віды камунікацыі.
• Прынцыпы тэрапеўтычных адносінаў.
• Асаблівасці і прынцыпы адносінаў і кымунікацыі з разнастайнымі катэгорыямі пацыентаў.

Прыватная медыцынская псіхалогія

1. Псіхалагічныя аспекты дэпрэсіі.

Ключавыя словы: дэпрэсія, стыль, атрыбутыўныя стылі.

• Псіхалагічныя канцэпцыі дэпрэсіі. Кагнітыўныя і псіхадынамічныя тэорыі дэпрэсіі. Псіхалагічная структура дэпрэсіўных перажыванняў. Дэпрэсіўны паводзінскі стыль. Атрыбутыўныя мадэлі дэпрэсіі.

2. Псіхалагічныя аспекты неўратычных, звязаных з стрэсам і саматаформных разладаў.

Ключавыя словы: неўроз, псіхічная траўма, трывожныя разлады.

• Псіхалагічныя фактары фарміравання неўрозаў.
• Віды псіхічных траўмаў.
• Роля акцэнтуацый характара ў развіцці неўроза.
• Сістэмна-інтэгратыўныя мадэлі трывожных разладаў.
• Псіхалагічныя канцэпцыі панічнага разладу.
• Двухфактарная мадэль агарафобіі.
• Псіхалагічныя мадэлі генералізаванага трывожнага разладу і сацыяфобіі.
• Псіхалагічныя фактары саматаформных разладаў.
• Цыркулярная мадэль саматаформных разладаў, падтрымліваючыя фактары.

3. Псіхалагічныя аспекты шызафрэніі.

Ключавыя словы: шызафрэнія, мадэлі.

• Псіхалагічныя канцэпцыі шызафрэніі.
• Псіхалагічная структура і дынаміка перажыванняў пры шызафрэніі.
• Сацыяльна-псіхалагічныя і кагнітыўныя мадэлі шызафрэніі.

4. Псіхалагічныя аспекты псіхічных і паводзінскіх разладаў, выкліканых злоўжываннем ПАР.

Ключавыя словы: ПАР, мадэлі.

• Псіхалагічныя канцэпцыі разладаў, выкліканых злоўжываннем ПАР.
• Структурна-функцыянальны аналіз асобы разладамі, выкліканымі злоўжываннем ПАР.
• Падтрымліваючыя фактары і цыркулярныя мадэлі разладаў, выкліканых злоўжываннем ПАР.

5. Псіхалагічныя аспекты сэрцава-сасудзістых разладаў і захворванняў органаў дыхання.

Ключавыя словы: сэрцава-сасудзістыя разлады, хваробы органаў дыхання, псіхалагічныя мадэлі.

• Псіхалагічныя мадэлі ішэмічнай хваробы сэрца і інфаркту міакарда.
• Структура асобы хворых сэрцава-сасудзістымі захворваннямі.
• Тыпы паводзінскай актыўнасці.
• Псіхалагічныя мадэлі гіпертанічнай хваробы.
• Псіхалагічныя канцэпцыі бранхіальнай астмы.

6. Псіхалагічныя аспекты захворванняў стрававальнай сістэмы і нырак.

Ключавыя словы: захворванні стрававальнай сістэмы, захворванні нырак.

• Псіхалагічныя мадэлі язвавай хваробы.
• Асаблівасці асобы хворых неспецыфічным язвавым калітам.
• Псіхалагічныя асаблівасці хворых ХНН, праходзячых гемадыяліз.
• Псіхалагічныя праблемы гемадыялізных хворых.

7. Псіхалагічныя аспекты пацыентаў хірургічнай клінікі.

Ключавыя словы: хірургічны хворы, псіхалагічныя асаблівасці.

• Псіхалагічныя траўмы хірургічнага хворага.
• Псіхалагічная падрыхтоўка да аперацыі.
• Псіхалагічныя аспекты пасляаперацыйнага перыяда.
• Хірургічная траўма як стрэсавы фактар.
• Псіхалагічныя аспекты траўматалогіі.
• Псіхалагічныя асаблівасці апёкавых хворых.
• Псіхалагічныя перажываннні ў стане шоку.
• Псіхалагічныя аспекты рэанімацыі.
• Псіхалагічныя аспекты нейрахірургіі.
• Асаблівасці ўзаемаадносінаў і камунікацыі ў хірургічным стацыянары.

8. Псіхалагічныя аспекты анкалагічных хворых.

Ключавыя словы: анкалагічныя хворыя, псіхалагічныя аспекты, хоспісы.

• Структура і дынаміка перажыванняў у анкалагічных хворых.
• Псіхалагічныя канцэпцыі анкалагічных захворванняў.
• Асновы адносінаў і камунікацыі з анкалагічнымі хворымі.
• Псіхалагічная рэабілітацыя анкалагічных хворых.
• Псіхалагічныя аспекты анкалагічных хоспісаў.

9. Псіхалагічныя аспекты ў клініцы дзіцячых хвароб.

Ключавыя словы: хворы дзіця, мадэлі, псіхасаматычные ўзаемаадносіны.

• Псіхалагічныя асаблівасці хворага дзіцяці.
• Асновы адносінаў і камунікацыі з хворымі дзецьмі.
• Псіхалагічныя мадэлі і канцэпцыі дзіцячай хваробы.
• Псіхасацыяльныя фактары педыятрычнай клінікі.
• Псіхасаматычныя ўзаемаадносіны ў педыятрыі.

Клінічная псіхадыягностыка

1. Агульныя аспекты клінічнай псіхадыягностыкі.

Ключавыя словы: клінічная псіхадыягностыка, функцыянальны діягназ.

• Спецыфічныя асаблівасці псіхадыягностыкі ў клініцы.
• Мэты і задачы клінічнай псіхадыягностыкі.
• Асноўныя дыягнастычныя канцэпцыі псіхадыягностыкі ў клініцы.
• Функцыянальны дыягназ.
• Мнагамернасць клінічнай псіхадыягностыкі.
• Тэставыя ўстаноўкі ў клінічнай псіхадыяностыцы.

2. Метады клінічнай псіхадыягностыкі.

Ключавыя словы: клініка-псіхалагічныя метады, эксперыментальна-псіхалагічныя метады.

• Самасправаздачы і саманазіранне
• Бяседа і інтэрв’ю.
• Метад назірання.
• Біяграфічны (анамнестычны) метад.
• Вывучэнне прадуктаў творчай дзейнасці даследуемых.
• Асобныя псіхічныя функцыі (патапсіхалагічныя метады даследвання ўвагі, памяці, мышлення).
• Функцыянальныя і эмацыянальныя станы (тэст Люшэра).
• Інтэлект (тэст Векслера, матрыцы Равена і інш.).
• Самасвядомасць і самаадзнака (Рэпертуарныя рашоткі Келі, шкалы самаадзнакі па Дэмба-Рубінштэйн).
• Каштоўнасці, сацыяльныя ўстаноўкі (тэст Рокіча).
• Эмацыйна-матывацыйная сфера (ТАТ, тэст Роршаха, тэст Розенцвейга і інш.).
• Самарэгуляцыя (методыка «Узровень прэтэнзій» Хоппе, субъ’ектыўная лакалізацыя кантролю Роттэра).

3. Апытальнікі ў клінічнай псіхадыягностыцы.

Ключавыя словы: апытальнікі, шкалы.

• Агульная характэрыстыка апытальнікаў у клінічнай псіхадыягностыцы.
• Клінічныя апытальнікі і шкалы.
• Спецыялізаваныя асобасныя пытальнікі і шкалы.
• Шматшкальныя асобасныя апытальнікі.

4. Праектыўныя метады і псіхасемантычныя метады ў клініцы.

Ключавыя словы: праектыўныя методыкі, псіхасемантычныя методыкі.

• Агульныя асновы праектыўнай псіхадыягностыкі.
• Класіфікацыя праектыўных метадаў.
• Праектыўныя методыкі ў клініцы.
• Асновы эксперыментальнай псіхасемантыкі.
• Псіхасемантычныя методыкі ў клініцы.

5. Сістэмныя псіхадыягнастычныя методыкі. Асновы компутарнай псіхадыягностыкі ў клініцы.

Ключавыя словы: сістэмные методыкі, компутарная псіхадыягностыка.

• Агульная характэрыстыка сістэмных методык.
• Мінесотскі Многашкальны Асобасны Апытальнік (MMPI).
• Метад Чарнільных Плям Роршаха.
• Комп’ютарная псіхадыягностыка.

6. Структура і арганізацыя псіхадыягнастычнага працэсу ў клініцы.

Ключавыя словы: этапы, заключэння, псіхалагічны дыягназ.

• Этапы псіхадыягнастычнага працэсу ў клініцы.
• Прынціпы псіхадыягнастычнага заключэння ў клініцы.
• Структура псіхадыягнастычнага заключэння.
• Тыповыя памылкі інтэрпрэтацыі вынікаў псіхадыягностыкі.
• Псіхалагічны діягназ.

Псіхатэрапія

1. Агульныя палажэнні псіхатэрапіі

Ключавыя словы: фактары, этычныя аспекты.

• Інтэрдысцыплінарны характар псіхатэрапіі.
• Фактары лячэбнай дзейнасці ў псіхатэрапіі.
• Важнейшыя этычныя аспекты псіхатэрапіі.

2. Класічны псіхааналіз.

Ключавыя словы: псіхааналіз, тэхнікі, інтэрпрэтацыя.

• Тэорыя псіхааналізу.
• Ключавыя паняцці псіхааналізу.
• Тэхнікі, прыёмы інтэрпрэтацыі.

3. Гештальт-тэрапія.

Ключавыя словы: гештальт-тэрапія, асоба, тэхнікі.

• Тэорыя гештальт-тэрапіі.
• Асаблівасці неўратычнай асобы.
• Асноўныя паняцці гештальт-тэрапіі.
• Тэхнікі гештальт-тэрапіі.

4. Рацыянальная псіхатэрапія. Эмацыянальна-стрэсавая псіхатэрапія.

Ключавыя словы: рацыянальная псіхатэрапія, дыялог.

• Тэарэтычныя асновы рацыянальнай тэрапіі.
• Дыялог у рацыянальнай тэрапіі.
• Галіна даследвання рацыянальнай псіхатэрапіі ў клінічнай практыцы.
• Эмацыянальна-стрэсавая псіхатэрапія.

5. Кагнітыўна-паводзінская тэрапія.

Ключавыя словы: кагнітыўна-паводзінская тэрапія, тэхнікі, мадэлі, дэпрэсія.

• Тэарэтычныя асновы паводзінскай тэрапіі.
• Мэты і тэхнікі паводзінскай тэрапіі.
• Тэарэтычныя асновы кагнітыўнай тэрапіі.
• Кагнітыўныя мадэлі.
• Кагнітыўныя тэхнікі.
• Кагнітыўная тэрапія дэпрэсій.

6. Групавая псіхатэрапія.

Ключавыя словы: групавая тэрапія, віды, дынаміка.

• Тэарэтычныя асновы групавой тэрапіі.
• Асноўныя паняцці.
• Віды групавой псіхатэрапіі.
• Групавая дынаміка.

7. Цялеснаарыентаваная псіхатэрапія. Псіхічная самарэгуляцыя.

Ключавыя словы: цялеснаарыентаваная псіхатэрапія, аўтагенная трэніроўка, прагрэсіўная мышачная рэлаксацыя.

• Тэарэтычныя асновы цялеснаарыентаванай псіхатэрапіі.
• Асноўныя паняцці.
• Асноўныя тэхнікі.
• Аўтагенная трэнероўка.
• Прагрэсіўная мышачная рэлаксацыя.

ПСІХІЯТРЫЯ

1. Арганізацыя псіхіятрычнай дапамогі.

Ключавыя словы: класіфікацыя, закон, нарматыўныя документы, канцэпцыя развіцця псіхіятрычнай дапамогі Рэспублікі Беларусь.

• Структура псіхіятрычнай дапамогі насельніцтву.
• Закон аб псіхіятрычнай дапамозе насельніцтву.
• Нарматыўныя дакументы, рэгулюючыя аказанне псіхіятрычнай дапамогі.
• Канцэпцыя развіцця псіхіятрычнай дапамогі Рэспублікі Беларусь.

2. Псіхапаталагічныя сімптомы і сіндромы псіхічных захворванняў.

Ключавыя словы: паталогія, сімптомы, сіндромы, захворванне.

• Паталогія адчуванняў, успрыманняў, памяці, інтэлекту, мышлення, эмоцый, волі, маторыкі, усведамлення
• Асноўныя псіхапаталагічныя сіндромы і захворванні, пры якіх яны пераважна сустракаюцца.

3. Абмежаванне, уключаючы сімптаматычныя, псіхічныя разлады.

Ключавыя словы: позні ўзрост, сасудзістыя, саматычныя, арганічны.

• Дэменцыі.
• Арганічаныя разлады асобы і паводзінаў

4. Псіхічныя і паводзінскія разлады ў выніку ўжывання псіхаактыўных рэчываў

Ключавыя словы: псіхаактыўныя рэчывы, залежнасць, псіхатычнае, стан адмены.

• псіхічныя і паводзінскія разлады ў выніку ўжывання дакладных груп псіхаактыўных рэчываў: вострая інтаксікацыя, ужыванне са шкоднымі наступствамі, сіндром залежнасці, стан адмены, псіхічныя

5. Шызафрэнія, шізатыпічныя і трызневыя разлады.

Ключавыя словы: шызафрэнія, шізатыпічныя разлады, дыягнастычныя крытэрыі.

• Шызафрэнія, діягнастычныя крытэрыі, асноўныя клінічныя формы, тіпы цячэння.
• Шызатыпічны разлад, діягнастычныя крытэрыі, дыферэнцыяльная дыягностыка.
• Хранічныя трызневыя разлады (трызневы разлад, інвалюцыйны параноід) дыягнастычныя крытэрыі.
• Шізаафектыўны разлад, дыягнастычныя ўказанні, дыферэнцыйная дыягностыка.

6. Афектыўныя разлады настрою.

Ключавыя словы: афектыўны разлад, дэпрэсія, манія, рэкурэнтны разлад.

• Агульная характэрыстыка групы. Асноўныя крытэрыі, якія ляжаць у аснове класіфікацыі дадзенай групы разладаў. Маніякальны эпізод, дыягнастычныя ўказанні, клінічныя праявы, дыферэнцыйны дыягназ. Дэпрэсіўны эпізод, дыягнастычныя ўказаннні, клінічныя праявы, дыферэнцыйны дыягназ.
• Біпалярны афектыўны разлад, дыягностыка, клініка, падыходы да лячэння і прафілактыкі.
• Рекурэнтны дэпрэсіўны разлад, дыягностыка, клініка, лячэнне. Хранічныя разлады настрою, цыклатымія, дістымія, дыягнастычныя крытэрыі.

7. Разлады сталай асобы і паводзінаў у дарослых.

Ключавыя словы: асоба, спецыфічныя, хранічныя, звычкі, схільнісці.

• Спецыфічныя разлады асобы, дыягнастычныя крытэрыі, клініка, асновы лячэння і рэабілітацыі
• Хранічныя змены асобы, не звязаные з пашкоджаннем або захворваннем мозгу, дыягнастычныя крытэрыі, клініка, асновы лячэння і рэабілітацыі
• Разлады звычак і схільнасцяў, дыягнастычныя крытэрыі, клініка, асновы лячэння і рэабілітацыі

8. Разумовая адсталасць.

Ключавыя словы: разумовая адсталасць, ступені, рэабілітацыя.

• Дыягнастычныя крытэрыі і клінічныя праявы рознай па цяжкасці ступені разумовай адсталасці.
• Дыферэнцыйная дыягностыка. Пытанні рэабілітацыі.

9. Парушэнні псіхалагічнага развіцця.

Ключавыя словы: разлады развіцця, спецыфічныя, аўтызм.

• Спецыфічныя разлады развіцця мовы.
• Спецыфічныя разлады развіцця навучальных навыкаў
• Спецыфічны разлад развіцця рухальных функцый
• Агульныя разлады развіцця
• Дзіцячы аўтызм, атыпічны аўтызм, сіндром Аспергера.

10. Паводзінскія і эмацыйныя разлады, якія пачынаюцца ў дзіцячым і падлеткавым узросце.

Ключавыя словы: паводзіны, спецыфічныя, эмацыйныя, бруй, заіканне.

• Гіперкінетычныя разлады.
• Разлады паводзінаў.
• Змешаныя разлады паводзінаў і эмоцый.
• Эмацыйныя разлады, спецыфічныя для дзіцячага ўзросту.
• Разлады сацыяльнага фунцыянавання (электыўны мутызм, разлад прыхільнасці, рэактыўнае і разгальмаванае.
• Неарганічны бруй і энкапрэз.
• Заіканне.

СПІСАК ЛІТАРАТУРЫ

 

1. Анастази А., Урбина С. Психологическое тестирование. - Спб.: Питер, 2001.-688 с.
2. Асмолов А.Г. «Психология личности».- МГУ, 1990. – 368 с.
3. Белый Б.И. Тест Роршаха: практика и теория.- Санкт-Петербург, 1992.-
   200с.
4. Березин Ф.Б.. Мирошников М.П., Соколова Е.Д. Методика многосто-­
   роннего исследования личности. - М., 1994. - 245 с.
5. Блейхер В. М. «Введение в практическую патопсихологию».- М., 1994.
6. Бодалев А.А., Столин В.В. Общая психодиагностика. - М.: Медицина,
   1987.-218 с.
7. Бондарева Л.В., Ковалева З.Н., Хрящева Н.Ю. «Социально-психологическая подготовка врача-интерниста в клинике психосоматических заболеваний. Психологическая диагностика отношения к болезни при нервно-психических и соматических заболеваниях».- Л.,1990. – 148 с.
8. Бурлачук Л.Ф. Введение в проективную психологию. - Киев, 1993.-
   97с.
9. Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. «Словарь-справочник по психодиагностике».- СПб.- М.- Х. - Мн.: Питер, 1999. – 245 с.
10. Вассерман Л.И., Щелкова О.Ю. Медицинская психодиагностика: теория­
    практика, обучение. - СПб, 2003.- 736 с.
11. Германов В.А. «Психологический аспект диагностики в системе терапевтического стационара».- Куйбышев,1988. – 97 с.
12. Гройсман А.Л. «Медицинская психология».- М., 1995. – 192 с.
13. Жиляев А.Г. «Псевдорезистентность к терапии у больных психосоматическими заболеваниями и их коррекция. Современные методы диагностики и лечения».-Казань, 1993.-Ч.3.
14. Зейгарник Б. В. «Патопсихология».- М., 1998.
15. Кабанов М.М. «Методы психологической диагностики в клинике».- Ленинград, 1988г.
16. 16.Карвасарский Б.Д. Психотерапия. - Л., 2002.- 503с.
17. Клейберг Ю.Л. Психология девиантного поведения / Учебное пособие для вузов. – М., Юрайт. – 2001. – 160.
18. Клиническая психология /Под ред. М. Перре, У. Баумана – СПб.: Питер, 2002. – 312 с.
19. Клиническая психиатрия (из синопсиса по психиатрии) В 2 томах. / Под редакцией Г.И. Каплан, Б. Дж. Сэдок. - М.: Медицина, 1994. - Т.1. - 671 с.
20. Кондрашенко В.Т., Донской Д.И. «Общая психотерапия.» - Мн.:Навука и тэхнiка.1993.
21. Леонтьев Д. Тематический апперцептивный тест. - Москва, 1998. - 234 с.
22. Лукин С.Е., Суворов А.В. Тест Рисуночной Ассоциации С. Розенцвейга. - Санкт-Петербург, 1993. - 56 с.
23. Международная Классификация Болезней (10 пересмотр). Классификация психических и поведенческих расстройств. -Россия Санкт-Петербург, 1994. - 302 с.
24. Мельников В.М., Ямпольский Л.Т. «Введение в экспериментальную психологию личности».- М.: Просвещение, 1985. - 319 с.
25. Николаева В.В. «Влияние хронической болезни на психику».- МГУ, 1987. – 163 с.
26. «Общая психодиагностика». / Под ред. А.А. Бодалева и В.В. Столина. М.: Изд-во Моск. ун-та, 1987. - 359 с.
27. Обухов С.Г. Учебное пособие по психиатрии для студентов медико-психологического факультета.- Гродно, 2004
28. Обухов С.Г., Шустер Э.Е. Общая психопатология и психические расстройства детского и подросткового возраста.- Гродно, 2004
29. Райнер Телле Психиатрия. -Минск, 1999.- 496
30. Рубинштейн С. Я. «Экспериментальные методики патопсихологии». / Практическое руководство.- М., Медицина 2003. – 246 с.
31. Реан А.А. Практическая психодиагностика личности /Учебное пособие. – СПб., 2001. – 224 с.
32. Собчик Л.Н. Введение в психологию индивидуальности. Теория и практика психодиагностики. - Москва, 1998. - 510с.
33. Соколова Е. Т., Николаева В.В. Особенности личности при пограничных расстройствах и соматических заболеваниях.- М., Аргус, 1995. – 360 с.
34. Сорокина Т.Т., Гайдук Ф.М., Евсегнеев Р.А. Практическое пособие по психиатрии. Минск, 1993.
35. Червинская К.Р., Щелкова О.Ю. Медицинская психодиагностика и инженерия знаний. – СПб.: Ювента, 2002. – 624 с.
36. Шмелев А.Г. и др. Основы психодиагностики /Учебное пособие.- М.; Ростов-на-Дону, 1996. - 567 с.